چاپ وتمدن ها

اختراع چاپ به قرن ها پيش از گوتنبرگ، كه نامش به عنوان مخترع چاپ در تاريخ به ثبت رسيده برمی گردد. آشوريان هزاران سال پیش از ميلاد بر روی خشت هايی از گل‌رس مهر می زدند. استعمال حروف قابل انتقال نيز بین سال‌ها ی 1051 و 1058 در چين آغاز شد. مخترع آن فردی به نام پی شنگ بود و حروف نیز از جنس گل‌رس بود. حروف دستی و حروف قلعی كه پس از آنها به كارآمد، هيچ يك رواجی نيافت، بر عكس حروف چوبی متداول شد. در سال 1440، گوتنبرگ بدون اطلاع از كار چينی ها، حروف قابل انتقال را اختراع و برای هر کدام از حروف الفبا از يك حرف جدا استفاده کرد. حروف متحرك را چينی ها اختراع كردند، ولی گوتنبرگ كه زرگر بود، آلياژی برای ريخته گری حروف از سرب و آنتی موآن ساخت و نسبت هر يك از اين دو فلز را طوری انتخاب كرد كه حروف بيش از حد سخت و نرم نباشند. وي برای مركب چاپ هم فرمول مناسبی يافت و با رفع موانع و حل مشكلات چاپ را ميسر كرد. 20 سال بعد از تلاش های گوتنبرگ در امر چاپ، اين صنعت با استفاده از سطح های برجسته در ونيز، فلورانس، پاريس و ليون بسیار کم رواج پیدا کرد. ولی دستگاه چاپ گوتنبرگ، به دلیل هزينه ها ی بسيار بالا، برای ثروتمندان قابل دسترسی بود و برای همین تا مدت ها استقبال چندانی از دستگاه چاپ او نشد. 300 سال بعد از اختراع دستگاه چاپ،یک نمايشنامه نويس آلمانی به نام آلوئيس زنه فلدر،درسال 1796 ميلادی چاپ سنگی يا ليتو گرافی را اختراع كرد. در این روش چاپی هر سنگی كه متن يا تصوير روی آن حک می شد، برای چاپ تیراژ 750 تا عملكرد مطلوب داشت و بعداز آن نقش بروی سطح چاپی چاپ نمی شد. در ايران برای نخستين بار چاپ سنگی را ميرزا صالح شيرازی در تبريز به راه انداخت. ميرزا صالح كه از سوی دولت ايران براي فراگيری هنرهای جديد به اروپا فرستاده شد، در سال 1250 قمری در بازگشت به ایران يك دستگاه چاپ سنگی با خود به تبريز آورد. 

 

چاپ کن یکی از مجهز ترین مراکز خدمات چاپ در ایران می باشد

 

چاپخانه سنگی اول در تهران و بعد در اصفهان و سپس ساير شهرهای ايران راه اندازی شد و بيش از 50 سال تنها روش چاپ در ايران بود و تا اواخر دوره قاجاریه، آنچه در ايران به چاپ می رسید، از چاپ سنگی استفاده می شد. هشت سال قبل از ورود چاپ سنگی به ايران چاپ سربی نيز راه اندازی شده بود، اما به دلیل هزينه و زحمت زياد، بعد از آمدن چاپ سنگی، كنار گذاشته شد و سال ها بعد در اواخر دوره قاجاریه مجددا حروف سربی مورد استفاده قرار گرفت. طريقه چاپ سربی روش ساده ای بود: كاغذ روی صفحه ای متشكل از حروف برجسته سربی و آغشته به مركب فشرده می شد و بر اثر فشار، حروف بر صفحه كاغذ نقش مي بست. در روزنامه حروف چينیي نخست به صورت دستي انجام می شد، اما بعدها اين كار با دستگاه هايی مثل «لاينو تايپ»، صورت پذيرفت. دستگاه حروفچينی خودكاری لاينوتايپ در سال 1886 ميلادی ساخته شد و سرعت چاپ افزایش يافت. پيشرفت فناوری كم كم باعث شد دستگاه حروفچينی سربی از رده خارج و جايش را به دستگاه الكترونيكي دهد.